mgr inż. Renata Niemczyk

W ubiegłym roku weszła w życie nowelizacja ustawy Prawo zamówień publicznych, która wprowadziła szereg potrzebnych ale również kontrowersyjnych zmian w przepisach.

Od lat wskazywano, że przyczyną niskiej jakości robót w budownictwie, niedotrzymywania terminów zakończenia robót przez wykonawców, sporów pomiędzy stronami procesu inwestycyjnego w trakcie prowadzenia robót jest wybór oferenta proponującego najniższą cenę za wykonanie zamówienia. Oczywiście, przed nowelizacją ustawy istniała również możliwość zastosowania obok ceny, jeszcze innych kryteriów wyboru ofert, lecz kontrole przeprowadzane u zamawiających i tendencje w orzecznictwie KIO skutecznie zniechęcały zamawiających do stosowania odmiennych niż cena kryteriów. W ślad za tym utarło się powszechne przekonanie o obligatoryjności ceny jako jedynego kryterium oceny i wyboru oferty najkorzystniejszej w budownictwie.

Nowelizacja ustawy, poprzez zmianę przepisów, odmieniła o 180 stopni przyjętą przez zamawiających rutynę.

Art. 91, ust. 2a stanowi bowiem:

Kryterium ceny może być zastosowane jako jedyne kryterium oceny ofert, jeżeli przedmiot zamówienia jest powszechnie dostępny oraz ma ustalone standardy jakościowe, z zastrzeżeniem art. 76 ust.2, a w przypadku zamawiających, o których mowa w art.3 ust.1 pkt 1i 2, jeżeli dodatkowo wykażą w załączniku do protokołu postępowania, w jaki sposób zostały uwzględnione w opisie przedmiotu zamówienia koszty ponoszone w całym okresie korzystania z przedmiotu zamówienia.

Przepis ten skłania do przeprowadzenia drobnej analizy na podstawie której można ocenić czy przedmiot zamówienia w budownictwie jest powszechnie dostępny i ma ustalone standardy jakościowe.

Obiekt budowlany bądź budowla są:

• projektowane pod indywidualne oczekiwania zamawiającego, a nawet gdy zamawiający wybierze projekt typowy zawsze musi on być dostosowany do warunków gruntowych w miejscu jego realizacji. Dotyczy to wymagań z zakresu rozplanowania, funkcjonalności, technologii wykonania, jakości użytych do budowy materiałów, standardu wykończenia wnętrz i wyposażenia.
• realizowane przez specjalistyczne firmy dysponujące odpowiednią kadrą techniczną, sprzętem, zapleczem i doświadczeniem czego świadectwem są wymagania wobec wykonawców stawiane przez zamawiających w SIWZ.

Biorąc powyższe pod uwagę, jednoznacznie należy stwierdzić, że przedmiot zamówienia w budownictwie nie jest powszechnie dostępny i nie ma ustalonych standardów jakościowych, a zatem zamawiający muszą ustanowić, obok ceny jeszcze co najmniej jeszcze jedno kryterium wyboru oferty.

Badanie ogłoszeń w Biuletynie Zamówień Publicznych wskazuje, że zamawiający, obok ceny najczęściej wybierają kryterium „termin gwarancji”, jako czytelne i łatwo mierzalne.

Należy jednak zwrócić uwagę, że tylko termin gwarancji poddaje się łatwej ocenie. Już kryterium gwarancja niesie za sobą bardziej skomplikowaną ocenę, ponieważ na takie kryterium składa się termin gwarancji i warunki gwarancji, które podane przez różnych wykonawców trudno jest porównać.

Poniżej zaprezentowano jakimi posłużyć się wzorami matematycznymi celem wyboru najkorzystniejszej oferty, przy doborze dwóch kryteriów: cena i termin gwarancji.

1. Kryterium cena

   Punktując złożone oferty pod kątem ceny stosuje się powszechnie wzór:

   Ilość punktów = C_min/C_wn x 100 pkt x waga kryterium

   Gdzie:

   C_min – cena minimalna spośród zaproponowanych cen ofertowych,
   C_wn – cena zaproponowana przez wykonawcę n

   Przykład

   C_min – 20 mln zł,
   C_wn – 25 mln zł,
   Waga – 70%

   Ilość punktów = 20 mln zł/25 mln zł x 100 pkt x 0,70 = 56 punktów

2. Kryterium termin gwarancji

   W przypadku terminu gwarancji wzór matematyczny jest inny. Za punkt odniesienia przyjmuje się termin najdłuższy, najwyżej punktowany odwrotnie niż przy cenie gdzie najwyżej jest punktowana cena minimalna.

   Ilość punktów = G_wn/G_max x 100 pkt x waga kryterium

   Przykład

   G_max – 60 miesięcy,
   G_wn – 48 miesięcy,
   Waga – 30%

   Ilość punktów = 48 miesięcy/60 miesięcy x 100 pkt x 0,30 = 24 punkty

   W związku z tym, że dla zamawiającego najbardziej korzystna jest oferta z niską ceną przy najdłuższym okresie gwarancji właściwy dobór wzoru dla obliczenia punktów jest niezmiernie istotny. W innym przypadku zamawiający będzie punktował wyżej ofertę, która z założenia powinna dostać mniej punktów.

   Taka sytuacja miała miejsce w postępowaniu, które kontrolował Prezes Urzędu Zamówień Publicznych (KD/6/14/DKUE), opisanym w Informatorze UZP 2/2015.

   W postępowaniu zamawiający zastosował wadliwy wzór na okres gwarancji:

   Ilość punktów = G_min/G_wn x 100 pkt x waga kryterium

   Wykonując obliczenia na bazie danych z punktu 2 otrzymuje się wyniki:

   Ilość punktów przy okresie 48 m-cy gwarancji = 48 m-cy/48 m-cy x 100 x 0,30 = 30 punktów

   Ilość punktów przy okresie 60 m-cy gwarancji = 48 m-cy/60 m-cy x 100 x 0,30 = 24 punkty

   Obliczenia pokazują, że wyżej jest punktowana oferta z krótszym terminem gwarancji niż z dłuższym.

   W postępowaniu kontrolowanym przez Prezesa UZP zamawiający błędnie opisując wzór dotyczący kryterium gwarancji, doprowadził do wyboru oferty z krótszym okresem gwarancji i jednocześnie droższej od oferty z najniższą ceną co stanowi naruszenie art.91 ust.1 w zw. Z art.2 pkt 5 oraz 7 ust.1 ustawy Pzp.

   Jak pisze Prezes UZP zamawiający był zobowiązany unieważnić przedmiotowe postępowanie na podstawie art.93 ust.1 pkt 7 ustawy Pzp, gdyż było ono obarczone wadą uniemożliwiającą zawarcie ważnej umowy w sprawie zamówienia publicznego, tj. w związku z zaistniałą wadą, której nie można było usunąc po terminie skłądania ofert doszło do wyboru oferty mniej korzystnej – droższej i z krótszym okresem gwarancji. Zaniechanie zamawiającego w tym zakresie stanowi naruszenie ww.przepisu art.93 ust.1 pkt 7 ustawy Pzp.