Przemiany polityczne w latach 80-tych XX wieku, a w ślad za tym gospodarcze spowodowały, że rynek do tej pory regulowany urzędowo, sterowany centralnie przez wydawane ustawy i zarządzenia ustąpił wolnemu rynkowi kreowanemu przez zjawiska ekonomiczne popytu i podaży. Wraz z pojawieniem się w nowych warunkach procedur wyboru wykonawców realizujących roboty budowlane zaczęła ewoluować metodologia kosztorysowania robót budowlanych. Było to możliwe również dzięki postępowi technologicznemu i szybko postępującej komputeryzacji.

Do momentu zmian stosowano archaiczną formułę kalkulacyjną w której koszy pośrednie i zysk były wyodrębnione od kosztów bezpośrednich robocizny, materiałów i sprzętu danego zakresu robót i doliczane dopiero w podsumowaniu kosztów wydzielonych grup robót (stanów lub elementów). Miało to istotne znaczenie przy ?ręcznej kalkulacji? lecz uniemożliwiało inwestorowi i wykonawcy poznanie właściwej ceny jednostkowej dla danej roboty. Stąd też, pod koniec lat 90-tych wypracowano nową formułę polegającą na obliczeniu najpierw ceny jednostkowej roboty (obciążonej  narzutami), a w drugiej kolejności, uwzględniając ilości robót, określeniu ich wartości, co można zapisać n.w. wzorem:

Ck =      Σ(L * (n *c + Kpj + Zj) +  Pv

Takie podejście uczyniło swojego czasu kosztorysowanie przejrzystym i czytelnym i nadało mu cechy postępu i nowoczesności – zbliżając go wprost do standardów europejskich.

Formuła sprzed okresu przemian nadal jest stosowana ale bardzo rzadko. Z uwagi na wyżej wymienione mankamenty strony procesu inwestycyjnego uciekają się do niej jedynie w sytuacji gdy cena jednostkowa roboty jest dla  nich nieistotna i uzgodniły podstawy rzeczowe, wysokość stawki robocizny kosztorysowej, wskaźniki narzutów i źródła informacji o cenach czynników produkcji.

W ostatnim czasie lansowana jest kolejna formuła, w której wartość roboty sprowadza się do trzech składników: kosztów robocizny i pracy sprzętu obciążonych narzutami, oraz materiałów. Dopiero przy tej formule strony mają pełną świadomość wysokości jednostkowych kosztów robocizny i pracy sprzętu oraz kosztów materiałów użytych do wykonania danej roboty.

Nowa formuła kalkulacji szczegółowej:

Wchodząca w życie nowa formuła kalkulacji szczegółowej polega na obliczeniu ceny kosztorysowej obiektów lub robót budowlanych jako sumy iloczynów: ilości ustalonych jednostek przedmiarowych (obmiarowych) robót, jednostkowych nakładów rzeczowych i ich cen z doliczonymi odpowiednio wartościami materiałów pomocniczych, sprzętu pomocniczego oraz kosztów pośrednich i zysku, z uwzględnieniem podatku od towarów i usług (VAT):

Formuła kalkulacji szczegółowej:          Ck =   Σ(L * (Rj + Mj + Sj)) + Pv

w tym:

Rj = R + Kpr + Zr
gdzie  R =  Σ (Nr * Cr)

Mj = M + Zm
gdzie  M = Σ (Nm * Cmn ) + Mp

Sj = S + Kps + Zs
gdzie  S =  Σ (Ns * Cs) + Sp

Oznaczenie symboli:

Ck – cena kosztorysowa obiektu lub robót budowlanych,
L – ilość jednostek przedmiarowych (obmiarowych) robót,
Cj – cena jednostkowe robót,
Rj – jednostkowa wartość robocizny na jednostkę przedmiarową robót (łącznie z narzutami),
Mj – jednostkowa wartość materiałów na jednostkę przedmiarową robót (łącznie z narzutami),
Sj – jednostkowa wartość pracy sprzętu na jednostkę przedmiarową robót (łącznie z narzutami),
R – jednostkowa wartość kosztów bezpośrednich robocizny,
M – jednostkowa wartość kosztów bezpośrednich materiałów,
S – jednostkowa wartość kosztów bezpośrednich pracy sprzętu,
Pv – podatek od towarów i usług (VAT), naliczony zgodnie z obowiązującymi przepisami.
Nr – jednostkowy nakład robocizny,
Nm – jednostkowy nakład materiałów,
Ns – jednostkowy nakład pracy sprzętu i środków transportu technologicznego,
Cr – godzinowa stawka robocizny kosztorysowej,
Cmn – jednostkowa cena nabycia materiału,
Cs – jednostkowa cena pracy sprzętu i środków transportu technologicznego,
Kpr – jednostkowa wartość kosztów pośrednich robocizny,
Kps – jednostkowa wartość kosztów pośrednich pracy sprzętu,
Mp – jednostkowa wartość materiałów pomocniczych,
Sp – jednostkowa wartość sprzętu pomocniczego,
Zr – jednostkowa wartość zysku od robocizny,
Zm – jednostkowa wartość zysku od materiałów,
Zs – jednostkowa wartość zysku od sprzętu.

Należy jeszcze raz podkreślić, że cena jednostkowa roboty jest zwykłą sumą omawianych trzech składników kosztowych RMS „brutto” (wyznaczonymi łącznie z narzutami). Niezwykle proste jest zatem nie tylko porównywanie wzajemne poszczególnych cen robót w przedłożonych ofertach, lecz także wymienionych powyżej składników kosztowych tych cen. Walory zaproponowanego rozwiązania docenią również strony procesu inwestycyjnego – w sytuacji konieczności wprowadzenia korekt cen robót wynikających z zastosowania np. innych niż pierwotnie zakładano rodzajów materiałów.

Dzięki swoim zaletom formuła ta zyskuje licznych zwolenników. Z pewnością kosztorysantów zainteresuje fakt, że kalkulacja według tej formuły jest od kilku miesięcy możliwa w systemie kosztorysowym KOBRA.